काठमाडौं । नेपालमा हरेक वर्ष पेट्रोलियम पदार्थको खपत तीव्र गतिमा बढ्दै गएको छ। तर त्यससँगै आपूर्ति प्रणाली पनि आधुनिक हुँदै गएको छ — भारतको मोतिहारीदेखि नेपालको अमलेखगञ्जसम्मको पाइपलाइन सञ्चालनमा आएपछि देशको इन्धन वितरणमा नयाँ युगको सुरुवात भएको छ।

विसं २०७६ भदौ २४ गते सञ्चालनमा आएको नेपाल–भारत पेट्रोलियम पाइपलाइनबाट अहिलेसम्म ६ अर्ब ३४ करोड ९२ लाख लिटर इन्धन नेपाल आयात भएको छ। यसमा ६ अर्ब १४ करोड ३५ लाख लिटर डिजेल, २० करोड १५ लाख लिटर पेट्रोल र ४१ लाख लिटर मट्टितेल समावेश छन् — जसले देशको कुल इन्धन मागको झण्डै ७० प्रतिशत हिस्सा पूर्ति गरेको छ।

अमलेखगञ्ज डिपो, जहाँबाट देशका विभिन्न भागमा इन्धन आपूर्ति हुन्छ, अहिले ९४ हजार किलोलिटर भण्डारण क्षमतासहित अत्याधुनिक केन्द्र बनेको छ। यहींबाट काठमाडौं, पोखरा, भैरहवा, विराटनगर, थानकोट र जनकपुरलगायत क्षेत्रहरूमा दैनिक आपूर्ति हुन्छ। तर इन्धनको खपत निरन्तर बढ्दै गए पनि पाइपलाइनको अधिकतम ६ हजार किलोलिटर क्षमतालाई अझै पूर्ण रूपमा प्रयोग गर्न बाँकी छ।

नेपाल आयल निगमका अनुसार, अमलेखगञ्ज–मोतिहारी पाइपलाइनले सडकमार्गमा निर्भरता घटाएको छ। वार्षिक करिब तीन अर्ब रुपैयाँ ढुवानी खर्च बचत हुँदै आएको छ। साथै, ट्याङ्कर दुर्घटना, इन्धन मिसावट र चोरीको समस्या लगभग अन्त्य भएको छ।

सरकारले भविष्यमा इन्धन खपत बढ्ने अनुमान गर्दै भण्डारण क्षमता विस्तारको योजना अघि सारेको छ। हाल अमलेखगञ्ज–लोथर र सिलगुडी–चारआली पाइपलाइन निर्माण कार्य अघि बढाइँदैछ। यी परियोजनाले आगामी वर्षहरूमा इन्धन आपूर्तिमा अझ स्थायित्व ल्याउने र नेपाललाई ऊर्जा सुरक्षातर्फ अग्रसर बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।

लेखकको बारेमा

अर्थटुडे